Kedinizin gözlerinde belirgin bir bulanıklık, kızarıklık veya aşırı sulanma fark ettiniz mi? Kedilerde göz tansiyonu (glokom), nadir görülen ancak tedavi edilmediğinde ciddi görme kaybına yol açabilen bir göz hastalığıdır. Göz içindeki basıncın anormal şekilde artmasıyla ortaya çıkan bu durum, zamanında müdahale edilmezse körlüğe kadar ilerleyebilir.
Bu yazımızda kedilerde glokomun en yaygın belirtilerini, nedenlerini ve erken teşhisin önemini detaylıca ele alacağız. Eğer kedinizin göz sağlığı ile ilgili herhangi bir şüpheniz varsa vakit kaybetmeden bir veteriner hekime danışmanız büyük önem taşır.
Önemli Not: Bu yazıda belirtilen bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır. Kedinizin sağlığı ile ilgili herhangi bir sorunda mutlaka veteriner hekiminize başvurmalısınız. Veteriner hekim tavsiyesi dışında herhangi bir tedavi veya müdahale uygulanmamalıdır. Kedinizin sağlığı için profesyonel yardım almanız hayati önem taşır.
Kedilerde Glokom Nedir?
Glokom, kedilerde göz içindeki sıvı basıncının anormal derecede yükselmesi sonucu optik sinire zarar veren ciddi bir göz hastalığıdır. Göz içindeki sıvının (aköz hümör) normal şekilde drenaj olamaması nedeniyle basınç artar ve bu durum, görme kaybına hatta kalıcı körlüğe yol açabilir. Glokom, genellikle primer (genetik yatkınlığa bağlı) veya sekonder (başka bir göz hastalığının sonucu) olarak ortaya çıkar.
Kedilerde Glokom Tipleri
Kedilerde glokom, oluşum nedenine bağlı olarak birincil (primer) glokom ve ikincil (sekonder) glokom olmak üzere iki farklı tipe ayrılır. Birincil glokom genetik yatkınlığa bağlı olarak gelişirken, ikincil glokom başka bir göz hastalığının veya dış etkenlerin sonucu olarak ortaya çıkar. Her iki tip de göz içi basıncın artmasına neden olur ve zamanında tedavi edilmezse kedinizin görme kaybı yaşamasına yol açabilir.
1. Birincil Glokom
Birincil glokom, göz içindeki sıvı drenaj sisteminin doğuştan anormal olması nedeniyle ortaya çıkar. Kedinin göz yapısından kaynaklanan bu durum, genellikle genetik faktörlere bağlıdır ve belirli kedi ırklarında (örneğin Siyam ve Burma kedileri) daha yaygın görülür. Hastalık çoğunlukla her iki gözü de etkileyebilir, ancak belirtiler genellikle yavaş ilerlediği için erken aşamada fark edilmesi zor olabilir. Birincil glokomun kesin teşhisi için veteriner hekimin göz içi basıncını ölçmesi ve detaylı bir göz muayenesi yapması gerekir. Ne yazık ki bu tür glokomun tamamen önlenmesi mümkün değildir, ancak erken teşhisle ilerleyişi yavaşlatılabilir ve kedinin yaşam kalitesi korunabilir.
2. İkincil Glokom
İkincil glokom, gözde meydana gelen başka bir hastalığın veya dışsal bir etkenin sonucu olarak gelişir. Üveit (göz iltihabı), göz travmaları, tümörler, göz içi enfeksiyonlar ve lens çıkığı gibi durumlar göz içindeki sıvının doğal akışını engelleyerek basıncın yükselmesine neden olabilir. Kedilerde en sık görülen glokom türü, ikincil glokomdur ve altta yatan nedenin tedavi edilmesiyle göz tansiyonunun kontrol altına alınması mümkün olabilir. Ancak hastalık ilerledikçe optik sinir hasarı kalıcı hale gelebilir ve görme kaybı kaçınılmaz olabilir. Bu nedenle ikincil glokomun erken teşhis edilmesi ve veteriner hekim tarafından uygun tedavi yöntemlerinin belirlenmesi büyük önem taşır.
Kedilerde Göz Tansiyonu Nedenleri
Kedilerde göz tansiyonu, genetik yatkınlığa bağlı olarak gelişebileceği gibi başka hastalıkların veya travmaların sonucu olarak da ortaya çıkabilir.
- Genetik yatkınlık: Bazı kedi ırkları (örneğin Siyam ve Burma kedileri), primer glokoma yatkın olabilir. Bu tür genetik glokom, doğuştan gelen göz yapısındaki anormalliklerden kaynaklanır ve genellikle her iki gözü de etkileyebilir.
- Üveit (göz içi iltihabı): Kedilerde sık görülen bir göz rahatsızlığı olan üveit, göz içindeki sıvının drenajını engelleyerek basıncın artmasına yol açabilir. Üveit, enfeksiyonlar, bağışıklık sistemi hastalıkları veya travmalar nedeniyle gelişebilir.
- Göz travmaları: Göz bölgesine alınan darbeler, kazalar veya çizilmeler, gözde yapısal bozulmalara neden olarak sıvı drenajını engelleyebilir. Bu tür travmalar sonucunda ikincil glokom gelişebilir.
- Göz içi tümörleri: Göz içinde gelişen tümörler, göz sıvısının doğal akışını engelleyerek göz tansiyonunun yükselmesine neden olabilir. Bu tür durumlar genellikle yaşlı kedilerde daha sık görülür.
- Lens çıkığı (luksasyonu): Göz merceğinin (lens) yerinden kayması, göz içindeki sıvının normal şekilde dolaşmasını önleyerek glokoma yol açabilir. Bu durum genetik olabileceği gibi travma veya yaşlanmaya bağlı olarak da gelişebilir.
- Enfeksiyonlar ve göz hastalıkları: Kedilerde bazı viral ve bakteriyel enfeksiyonlar (FIP ya da toksoplazmoz gibi) göz sağlığını olumsuz etkileyerek göz tansiyonunun yükselmesine sebep olabilir.
- Kronik göz hastalıkları: Uzun süre tedavi edilmemiş göz hastalıkları, göz içindeki sıvı dolaşımını bozarak glokom gelişme riskini artırabilir. Özellikle kornea ülserleri veya katarakt gibi hastalıklar, gözde basınç dengesizliklerine yol açabilir.
Glokomun nedenleri değişkenlik gösterebilir, ancak hangi sebeple olursa olsun erken teşhis ve tedavi büyük önem taşır. Kedinizin gözlerinde herhangi bir anormallik fark ederseniz vakit kaybetmeden bir veteriner hekime başvurmalısınız.
Kedilerde Göz Tansiyonu Belirtileri
Kedilerde göz tansiyonu belirtileri şu şekildedir:
- Gözlerde belirgin kızarıklık ve iltihaplanma: Glokom nedeniyle göz içindeki basınç arttıkça kan damarları genişler ve gözlerde kızarıklık meydana gelir. Bu durum genellikle gözde iltihaplanma ile birlikte görülebilir.
- Gözde bulanıklık veya matlaşma: Gözün saydam tabakası olan kornea, artan basınca bağlı olarak bulanıklaşabilir ve kedinizin gözleri mat bir görünüm alabilir. Bu, özellikle ileri evrelerde daha belirgin hale gelir.
-
Göz bebeğinde büyüme ve ışığa tepki kaybı: Glokom nedeniyle göz bebeği normalden daha büyük hale gelebilir ve ışığa yeterince tepki veremeyebilir. Eğer kedinizin göz bebeği sürekli olarak geniş kalıyorsa bu ciddi bir belirti olabilir.
- Gözde şişlik ve büyüme (buphtalmi): Artan göz içi basıncı, göz küresinin şişmesine ve normalden daha büyük görünmesine neden olabilir. Bu durum, özellikle hastalığın ilerlemiş evrelerinde fark edilir hale gelir.
- Aşırı göz yaşarması: Kedinizin gözlerinde sürekli yaşarma, glokomun erken belirtilerinden biri olabilir. Özellikle bir göz diğerine göre daha fazla sulanıyorsa dikkat edilmesi gerekir.
- Görme kaybı ve koordinasyon bozukluğu: Glokom ilerledikçe kedinizde çevresel görüş kaybı, sağa sola çarpma, eşyaları fark edememe gibi görme problemleri görülebilir. Eğer kediniz eskisi gibi rahat hareket edemiyorsa glokomdan şüphelenebilirsiniz.
- Gözlerde ağrı ve patileriyle gözü ovuşturma: Kediniz gözlerinde ağrı hissedebilir ve bunu patileriyle gözünü ovuşturarak ya da başını mobilyalara sürterek göstermeye çalışabilir. Ayrıca ışığa karşı hassasiyet de oluşabilir.
- İştahsızlık ve huzursuzluk: Kedinizin genel ruh halinde bir değişiklik fark ediyorsanız ya da iştahsızlık, halsizlik veya huzursuzluk gibi belirtiler gösteriyorsa bunun sebebi göz ağrısı olabilir. Özellikle glokom ileri seviyeye ulaştığında kediniz kendini daha rahatsız hissedebilir.
Eğer kedinizde bu belirtilerden bir veya birkaçını fark ediyorsanız vakit kaybetmeden bir veteriner hekime danışmanız büyük önem taşır. Glokom erken teşhis edilmezse geri dönüşü olmayan görme kaybına neden olabilir.
Kedilerde Göz Tansiyonu Nasıl Anlaşılır?
Kedilerde göz tansiyonunu erken fark etmek zordur. Çünkü belirtiler genellikle yavaş ilerler ve kediler ağrılarını gizleme eğilimindedir. Ancak dikkatli bir gözlemle bazı değişiklikleri fark edebilirsiniz. Eğer kedinizin gözlerinde kızarıklık, bulanıklık, aşırı sulanma veya şişlik gibi belirtiler varsa bu durum göz tansiyonuna işaret edebilir. Ayrıca kedinizin ışığa karşı hassasiyet göstermesi, göz bebeğinin genişlemiş olması veya çevresindeki nesnelere çarpmaya başlaması görme kaybının başladığını gösterebilir. Kediniz sık sık gözünü patileriyle ovuşturuyor, huzursuz davranıyor veya normalden daha fazla uyuyorsa göz ağrısı yaşıyor olabilir.
Glokomun kesin teşhisi yalnızca bir veteriner hekim tarafından yapılabilir. Veteriner hekiminiz özel bir cihaz olan tonometre ile kedinizin göz içi basıncını ölçerek glokom olup olmadığını belirleyebilir. Ayrıca göz muayenesi sırasında optik sinir hasarı veya gözdeki sıvı drenaj problemleri gibi ek belirtileri de değerlendirebilir. Kedinizde glokomdan şüpheleniyorsanız vakit kaybetmeden bir veteriner hekime başvurmanız çok önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, kedinizin görme yetisini korumasına yardımcı olabilir.
Kedilerde Göz Tansiyonu Teşhisi
Kedilerde glokom teşhisi, veteriner hekim tarafından yapılan detaylı bir göz muayenesiyle konulur. Glokom şüphesi olan kedilerde en önemli teşhis yöntemi, göz içi basıncının ölçülmesidir. Bunun için tonometre adı verilen özel bir cihaz kullanılarak göz içindeki basınç seviyesi belirlenir. Normalde kedilerde göz içi basıncı 10-25 mmHg arasında değişirken, glokomlu gözlerde bu değer belirgin şekilde yükselir.
Veteriner hekim ayrıca gözde optik sinir hasarı olup olmadığını değerlendirmek için oftalmoskopi yapabilir. Gözde şişme, korneada bulanıklık veya göz bebeğinde anormal genişleme gibi belirtiler de gözlemlenir. Glokomun altında yatan nedeni belirlemek için ultrason, göz sıvısı analizi veya ileri görüntüleme teknikleri de kullanılabilir. Özellikle ikincil glokom durumlarında altta yatan hastalıkların tespiti için ek testler gerekebilir.
Kedilerde Göz Tansiyonu Tedavisi
Kedilerde göz tansiyonu tedavisi; hastalığın ilerleme seviyesine, nedenine ve kedinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Glokom tamamen tedavi edilemese de erken müdahale ile göz içi basıncı kontrol altına alınarak kedinin görme yetisi korunabilir ve ağrısı hafifletilebilir. Tedavi seçenekleri genellikle ilaç tedavisi, cerrahi müdahale ve altta yatan hastalığın yönetilmesi olmak üzere üç ana gruba ayrılır.
Veteriner hekim, göz içi basıncını düşürmek ve sıvı drenajını artırmak için göz damlaları ve oral ilaçlar reçete edebilir. Bu ilaçlar genellikle göz içindeki sıvı üretimini azaltan veya sıvının drenajını iyileştiren ajanlar içerir. Ancak ilaç tedavisi glokomun ilerlemesini yavaşlatabilir fakat hastalığı tamamen ortadan kaldırmaz. Eğer glokom çok ilerlemişse ve ilaç tedavisine yanıt vermiyorsa cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi yöntemler arasında göz sıvısının drenajını artıran ameliyatlar, lazer tedavileri veya çok ileri vakalarda gözün tamamen alınması (enükleasyon) yer alır.
Eğer glokom ikincil bir hastalık nedeniyle gelişmişse altta yatan nedenin tedavi edilmesi gereklidir. Örneğin; üveit, tümör veya enfeksiyon gibi hastalıklar tespit edilirse bu hastalıkların tedavisi göz içi basıncının dengelenmesine yardımcı olabilir. Ne yazık ki glokom genellikle kalıcı görme kaybına neden olabilir ve bu durumda tedavinin amacı kedinin yaşam kalitesini artırmak ve ağrıyı hafifletmek olur. Kedinizin göz sağlığını korumak için düzenli veteriner kontrolleri yaptırmanız ve herhangi bir göz rahatsızlığında vakit kaybetmeden bir uzmana danışmanız büyük önem taşır.
